Temat: KAŻDY Z NAS MA EMOCJE
(zajęcia skierowane do uczniów gimnazjum)

Czas trwania zajęć: 1 godzina lekcyjna

CEL GŁÓWNY ZAJĘĆ:
- uświadomienie uczestnikom zajęć, czym są emocje oraz kształtowanie umiejętność rozpoznawania emocji i ich wyrażania

CELE SZCZEGÓŁOWE ZAJĘĆ:
- zapoznanie uczestników z rodzajem emocji
- poznanie czynników wyzwalających emocje
- poznanie sposób radzenia sobie z emocjami
- stwarzanie okazji do bezpiecznego wyrażania swoich emocji
- nabycie umiejętności wyrażania emocji
- integracja grupy;
- doskonalenie komunikacji wewnątrzgrupowej

METODY PRACY:
- eksponujące
- waloryzacyjne
- praktyczne

FORMY PRACY:
- indywidualna
- grupowa
- zbiorowa

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- arkusz papieru
- flamastry
- kredki
- kartki
- woreczek z karteczkami na których wypisane są rodzaje emocji
- gazeta
- magnetofon
- nagranie z relaksacyjną muzyką

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

Wstęp:

1. Powitanie i przedstawienie celu zajęć
Prowadzący wita się z uczniami oraz przedstawia cele zajęć.
Uczniowie siadają w kręgu, każdy z uczestników kończy zdanie:
„Miłe przeżycie jakiego doświadczyłem/łam ostatnio to…”

Rozwinięcie:

2. Stworzenie sytuacji poznawczej – wypisywanie rodzajów emocji
Uczniowie wspólnie tworzą listę uczuć (np. złość, radość, smutek, trwoga, duma, zaufanie, zaskoczenie itd.). Po wypisaniu dzielą uczucia na pozytywne  i negatywne.
Rozmowa na temat sytuacji najczęściej wzbudzających niepokój, lęk, złość itd.
3. Karteczki
W woreczku umieszczone są karteczki z wypisanymi emocjami (np złość, gniew, radość itd.)  Każdy z uczestników losuje karteczkę a następnie przedstawia daną emocję. Zadaniem pozostałych jest odgadnięcie odgrywanej emocji.
4. Zdanie w różnych intonacjach
Uczniowie siedząc w kręgu wypowiadają kolejno zdanie „Wlazł kotek na płotek” z różną intonacją (np. z radością, złością, smutkiem itd.)
5. Dokończenie zdań
Prowadzący podaje początek zdania, uczniowie dokańczają:
Boję się gdy…                                    Jestem smutny gdy…
Cieszę się wtedy gdy…                       Złości mnie…
Ogarnia mnie strach gdy…
6.  Gazeta
Każdy z uczniów otrzymuje dużą kartkę z gazety. Uczestnicy wyobrażają sobie, że gazeta to problem, który wywołuje u nich negatywne emocje.  Mogą ową kartkę rwać, szarpać, rzucać, deptać tak, aby wyładować swoje emocje.
7. Rysowanie strachu
Dzieci mają za zadanie narysować swój lęk, strach. Po zakończeniu zadania następuje omówienie prac. Podczas wykonywania prac, odtwarzana jest łagodna, relaksująca muzyka.  

Zakończenie
8. Rundka kończąca zajęcia
Uczniowie siedzą w kręgu dokańczają zdanie: „Na dzisiejszych zajęciach najbardziej podobało mi się…”

Opracowanie: Beata Żałoba, ZSP nr 1 w Białymstoku

Temat zajęć- Konflikty i ja.

Zajęcia zostały przeprowadzone w klasie II liceum. Czas- 45 minut.

Cele zajęć: uczeń:
- podaje znaczenie pojęć: konflikt, kompromis,
- wyjaśnia różnice między  sposobami rozwiązywania konfliktów
- podaje przyczyny konfliktów
Środki dydaktyczne:
- tablica informacyjna o sposobach rozwiązywania konfliktów
Metody pracy:
-praca w grupie, dyskusja, mini wykład

Przebieg zajęć:

Wprowadzenie
Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie zdania-Konflikt jest….lub Konflikt to….
Odpowiedzi uczniów
Konflikt to nieporozumienie prowadzące do pogarszania  się relacji między ludźmi.
Konflikt to różnica zdań. Konflikt to brak umiejętności ustępowania.
 Konflikt to nieporozumienie między dwoma lub więcej osobami, które nie potrafią znaleźć ,,wspólnego języka’’ lub pójść na kompromis. Konflikt jest złem.
Konflikt to walka o swoje racje.  Konflikt jest normalną częścią naszego życia.
Moje uwagi-Większość dokończonych zdań mówiła o konflikcie jako zjawisku negatywnym. Tylko nieliczni uczniowie stwierdzili, że konflikt jest zjawiskiem normalnym we współczesnym świecie.

Rozwinięcie
1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie dobrali się w pary. Każda para wymyśla sytuację konfliktową. Uczniowie wczuwają się w rolę obu stron konfliktu.
Przykładowe konflikty:
A) nauczyciel – uczeń
Przyczyna: uczeń uważa, że został niesprawiedliwa oceniony
B) matka - córka
Przyczyna: matka nie wyraża zgody na kupno telefonu komórkowego
C) koleżanka – koleżanka
Przyczyna: koleżanka podrywa chłopaka  swojej znajomej
D) kierowca – policjant
Przyczyna: kierowca uważa, że nie przekroczył przepisowej prędkości

2. Następnie nauczyciel prosi  uczniów, aby  odegrali przygotowane scenki. Uczniowie prezentują wyniki pracy. Po prezentacji uczniowie wspólnie zastanawiają się nad przyczynami konfliktów. Jeden z uczniów zapisuje je na tablicy.

Odpowiedzi uczniów:
- niechęć do drugiej osoby,  różnica poglądów
- brak tolerancji wobec odmienności innych
- różne zamiary i cele,  różnice pokoleniowe
- brak umiejętność wypracowania kompromisu
- agresywne zachowanie,  niezrozumienie, brak opanowania
3. Następnie nauczyciel  przedstawia mini wykład o sposobach rozwiązywania konfliktów.
Nauczyciel  pyta się uczniów, które z umiejętności pomagają rozwiązać trudne sytuacje? Pomysły uczniowie wypisują na kartkach, które następnie nauczyciel przykleja na tablicy.
Propozycje uczniów:
- umiejętność słuchania
- umiejętność pójścia na kompromis
- umiejętność przyznania się do błędu
- konkretność
- empatia
- życzliwość i otwartość wobec innych
- umiejętność rozumienia racji innych
- umiejętność aktywnego słuchania
- autentyczność
- umiejętność dialogu
- umiejętność współpracowania

Zakończenie
Lekcja kończy  się krótką dyskusją nad zaletami i wadami sposobów  rozwiązywania konfliktów.
Moje uwagi: Wszyscy uczniowie byli zdania, że konflikty należy rozwiązywać poprzez kompromis. Jednocześnie podkreślali, że we współczesnym świecie jest to bardzo trudne, ponieważ agresja stała się modna np. wśród młodzieży. Podkreślali, że nawet media przepełnione są informacjami o konfliktach między politykami, krajami, narodami. Zatem na kim mają wzorować się?

Opracowanie: Agnieszka Bobaj, SP nr 51 w Białymstoku

ZAJĘCIA SOCJOTERAPEUTYCZNE (AUTORKA POSIADA UPRAWNIENIA), KTÓRE Z POWODZENIEM MOŻNA PRZEPROWADZIĆ W RAMACH GODZINY WYCHOWAWCZEJ.

Temat: Kiedy dopada nas złość
Cele rozwojowe:
-    zapewnienie poczucia akceptacji,
-    tworzenie klimatu bezpieczeństwa, otwartości.
Cele edukacyjne:
-    uczenie się rozpoznawania uczuć i nazywania ich,
-    poznanie różnych sposobów radzenia sobie z przykrymi uczuciami np. złością.
Cele terapeutyczne:
-    przezwyciężanie nieśmiałości,
-    wyrażanie własnych uczuć,
-    rozwijanie ekspresji ciała,
-    odreagowanie negatywnych emocji.

Uczestnicy: młodzież w wieku 12-14 lat
Czas trwania: 45 do 60 minut (w zależności od aktywności grupy)
Techniki: rundka, gry i zabawy, zadania twórcze, dyskusja
Formy: grupowa, praca w kręgu, praca indywidualna
Środki dydaktyczne: kartki, długopisy, kapelusz, mazaki, kredki, odtwarzacz CD, płyta z nagraniem, lina

Przebieg zajęć
1. Rundka
„Jestem wściekły wtedy, kiedy ktoś...”, siedząc w kole każdy kończy zdanie.
2. Złości mnie
Na przygotowanych kartkach wypisujemy pionowo litery swojego imienia i szukamy do nich odpowiedniego wyrazu np. nazwy, wydarzenia, rzeczy, które może naszym zdaniem wywołać złość.
I - ironiczny uśmiech
W - wykład dorosłego
O – oszustwo
N – nuda
A - A nie mówiłem...

3. Złe spojrzenie
Przed rozpoczęciem zabawy odbywa się ściśle tajne losowanie, kto będzie miał „złe spojrzenie”. Dziecko ze „złym spojrzeniem” próbuje ustrzelić pozostałych swoimi oczami poprzez wpatrywanie się w nich, mruganie itp. Ten, kto poczuje się trafiony, mówi: „Zostałem dotknięty” i siada poza obrębem koła - trafienie nie jest potwierdzane przez dziecko ze „złym spojrzeniem”. Wszyscy obserwują uważnie wydarzenia oraz siebie nawzajem, aby odgadnąć, kto ma „złe spojrzenie”. Kto uważa, że rozpoznał osobę ze „złym spojrzeniem”, podnosi rękę do góry i woła: „Żądam nakazu zatrzymania dla...”. W trakcie rozmowy na zakończenie można podyskutować na temat niedociągnięć we wzajemnym postrzeganiu się i ocenianiu, powstawania plotek i krzywdzących opinii, które mogą wywoływać złość.
4. Węzeł gordyjski
Uczestnicy stają w szeregu, łapią się za ręce. Pierwsza osoba ma za zadanie utworzyć z grupy supeł. Ostatni z rzędu powinien go rozplątać bez przerywania szeregu.
5. Wrzuć stres do kapelusza
Wszyscy piszą na kartkach, co ich stresuje, złości i denerwuje. Następnie wrzucają kartki do kapelusza. Każdy wyciąga przypadkową kartkę i odczytuje ją na głos, następnie symbolicznie rwie kartkę.
6. Dyskusja
Wspólnie zastanawiamy się, co można zrobić ze stresem i złością, gdy nas dopadnie, jak odreagować napięcie, aby inni przez nas nie cierpieli.
7. Namaluj swoją złość
Na arkuszach papieru każdy przedstawia „swoją złość”, tworzymy galerię prac - omówienie.
8. Na zakończenie relaks
Każdy układa się wygodnie na dywanie, wykonujemy ćwiczenia oddechowe, w tle muzyka „szum morza”.
9. Lina
Stajemy w kręgu. Wyobrażamy sobie, że u naszych stóp leży gruba, okrętowa lina, która symbolizuje wszystkie nasze złości i przykre emocje. Prowadzący łapie linę i podaje najbliższej osobie, ta podaje kolejnej itd. Wreszcie gdy wszyscy trzymają linę, podnosimy ją do góry i wyrzucamy daleko za siebie.
10. Zakończenie zajęć – Iskierka

Scenariusz zajęć

Opracowała: Katarzyna Kiercel
Szkoła Podstawowa w Fastach

Temat zajęcia: „Ja, moje miejsce w grupie, moi koledzy i moje emocje”
Czas: 2X45 min
Odbiorcy: I-III
Cel główny:  
-    Uczenie się sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami.
-    Kontrolowanie zachowań niepożądanych.
-    Odnajdywanie własnego miejsca w grupie rówieśniczej.

Cele operacyjne:
 Uczeń:
-    nawiązuje prawidłowe kontakty z rówieśnikami,
-    współpracuje w grupie,
-    wypowiada się na temat własnych uczuć i emocji,
-   okazuje swoje emocje za pomocą różnych komunikatów niewerbalnych,
-     stosuje różne sposoby radzenia sobie z emocjami.

Metody pracy:
-    m. aktywizująca – burza mózgów,
-    zabawy interakcyjne,
-    krąg uczuć,
-    wizualizacja,
-    relaksacja.

Przebieg zajęć:

I. Część wstępna
1.    Zabawa integracyjna do piosenki „Wszyscy są”
Dzieci wraz z nauczycielem śpiewają

„Wszyscy są, witam Was,
 zaczynamy już czas.
Jestem ja, jesteś TY
Raz, dwa i trzy        x 3(całość)

Podczas śpiewu wskazują na osoby blisko stojące, można także klaskać sobie w ręce, stojąc na wprost.

2.    Zabawa interakcyjna „Witam Cię”.
Dzieci chodzą ostrożnie po sali z zamkniętymi oczami i lekko wysuniętymi rękami, gdy dotkną kogoś – otwierają oczy, spoglądają na siebie i miło się witają. Zabawę powtarzamy do momentu, aż wszystkie dzieci powitają się ze sobą i z nauczycielem.
3.    „Iskierka radości” – dzieci siedzą w kole, trzymają się za ręce i posyłają  sobie uścisk dłoni , mówiąc wierszyk:
„Iskierkę radości puszczam w krąg
niechaj wróci do mych rąk.
Iskierka radości wróciła do mych rąk
Czas zaczynać nasze zajęcie”  (uścisk posyła nauczyciel w umówioną stronę i czeka, aż zatoczy koło i powróci do niego)

II. Część właściwa

1.    Rozmowa z dziećmi na temat właściwego zachowania  w oparciu o fragment  bajki „Przygody pszczółki Mai” - „Przygoda z butelką”
Po wysłuchaniu czytanego fragm. Nauczyciel zadaje dzieciom pytania – problemy dotyczące np.
-    Jak postąpił Aleksander? (sam wypił napój, nie myśląc o przyjaciołach)
-    Co Ci się nie podobało w zachowaniu Aleksandra?
-    Czy poniósł jakąś karę? (wszedł do butelki, aby dopić resztkę lemoniady, zrobił się gruby i nie mógł wyjść)
-    Jak myślisz, co zrobią jego przyjaciele?
-    Co Ty zrobiłbyś na miejscu Aleksandra i na miejscu jego przyjaciół?  
Podczas takiej rozmowy nauczyciel może zorientować się, co do zapatrywań na pewne rzeczy poszczególnych dzieci, a one doskonalą umiejętności wypowiadania swoich myśli i sądów.
Ilustracje tematyczne
 - „W autobusie” (chłopiec nie ustąpił miejsca starszej osobie)
- ,,Ślizgawka” (dzieci pomagają koledze, który przewrócił się na lodzie)
- ,,Zmarznięty kotek” (rodzeństwo przygarnia samotnego kotka)
Nauczyciel poleca, aby dzieci opisały zachowania bohaterów i oceniły je.
Do oceny służą tzw. „lizaki”, czyli buźki wesołe i smutne zamocowane na patyczkach.

2.    Zabawa ruchowa „Czy widziałeś wściekłego Tomka?
Dzieci tworzą koło i podają sobie ręce. Do środka koła wchodzi jedno dziecko
i za pomocą ruchów ciała, mimiki i dźwięków naśladuje „wesołego”,
 „smutnego”,   „złego” ... Tomka.
Wskazana jest zmiana dziecka w środku koła po każdej demonstracji.
Podczas tej zabawy dzieci wypowiadają krótki wierszyk:
 „Czy widziałeś ....................  Tomka?
 - Tak widziałem.  Wyglądał i zachowywał się tak.”

3.    „Burza mózgów”
Nauczyciel zadaje dzieciom pytania problemy, na które odpowiadają np.
-    Jak myślisz, dlaczego Tomek był zły?
-    Dokończ zdanie: Złość jest jak....
-    Gdy jesteś zły, to co najczęściej robisz i jak się zachowujesz?

4.    Poznawanie kilku sposobów radzenia sobie ze złością
-   „Start rakiety”
Dzieci stopniowo przechodzą od cichego do coraz głośniejszego stukania
o dywan palcami lub naśladowania startu rakiety na różnych głoskach.
-   „Wypuszczona para”
Dzieci starają się jak najdłużej utrzymać piórko lub kawałek folii w powietrzu za pomocą swojego oddechu.

5.    „Krąg uczuć. Ja i moi koledzy”
Dzieci zgromadzone przy stolikach. W parach obrysowują swoje prawe dłonie za pomocą ołówka, a następnie poprawiają schemat pisakami i umieszczają wewnątrz dłoni karteczkę (etykietkę) ze swoim imieniem. Tak podpisane dłonie umieszczone zostają w „Kąciku dobrych uczuć” zorganizowanym w sali.

 III. Część końcowa.

1.    Krótka rozmowa podsumowująca zajęcie np.: że warto mieć przyjaciół i dbać o to, aby dobrze się czuli w naszym towarzystwie, że każdy powinien znaleźć sobie swój sposób na złość i starać się z niego korzystać, że ręce nie muszą służyć do bicia itp.