Scenariusz godziny wychowawczej w klasie I gimnazjum

Opracowała: Bożena Dorota Drewnowska
Szkoła Podstawowa nr 26 w BiałymstokuTemat: Jak być asertywnym?

Lekcja skierowana do uczniów I klasy gimnazjum. 
Czas trwania 45 minut.
Cel ogólny:
- poznanie głównych zasad zachowania asertywnego
Cele szczegółowe:
Uczeń:
- wymienia podstawowe zasady zachowania asertywnego
- orientuje się w prawach człowieka
- wymienia typy zachowań międzyludzkich
- odróżnia zachowanie asertywne od agresywnego
- zachowuje się asertywnie

Metody pracy:
- pogadanka
- „ niedokończone zdania”
- odgrywanie scenek
Forma:
- praca z całą klasą
- praca w małych grupach
Środki dydaktyczne:
- arkusze szarego papieru
- plansze
- mazaki
- kartki ze scenkami

Przebieg lekcji:
Wstęp:
1. Nauczyciel rozkłada w rogach sali trzy arkusze szarego papieru z niedokończonymi zdaniami:
I –Mam prawo........
II – Ludzie w kontaktach z innymi zachowują się......
III – Być asertywnym to.........
Uczniowie po kolei podchodzą do poszczególnych arkuszy i dokańczają zdania.
Po zajęciu przez uczniów miejsc nauczyciel przypomina im prawa człowieka. Każdy z nas ma prawo do wyrażania swych uczuć, opinii i postaw. Powinniśmy je szanować. Każdy z nas jest inny i inaczej patrzy na otaczający świat. Nie wolno nam zatem zmuszać innych do zmiany poglądów, gdyż nam się nie podobają lub nie pokrywają się z naszymi. Prawa również nam przysługują, gdyż jesteśmy ludźmi, ale musimy na nie zapracować, zasłużyć. Tu jeden z uczniów przedstawia wypowiedzi uczniów napisane na pierwszym arkuszu papieru. Swoje prawa możemy wykorzystywać w codziennych kontaktach z innymi. (zał. 1)
W oparciu o zapisy na drugim arkuszu zastanawiamy się jakie są typy zachowań w kontaktach między ludźmi. Jeśli uczniowie ich nie wymienili można przytoczyć trzy podstawowe: agresywne, uległe i asertywne. ( zał. 2)

Rozwinięcie:

Uczniowie przypomnieli sobie jakie mają prawa i jakie są typy relacji między ludźmi w codziennym życiu.
Nauczyciel dzieli uczniów na 5 grup. Każda grupa dostaje kartkę z zapisaną scenką i dwoma odpowiedziami. Spośród odpowiedzi mają wybrać tę, która przedstawia zachowanie asertywne.
1. Opowiadasz koledze o czymś, co ci się ostatnio przydarzyło. Ktoś podchodzi do was i przerywa twoją wypowiedź. Jak reagujesz:
- przepraszam, ale chciałbym dokończyć swą opowieść;
- cicho bądź, nie przerywaj;

2. Twoja koleżanka ma wielki i skomplikowany problem. Przychodzi do ciebie po radę. Jak się zachowasz:
- skąd mam wiedzieć jak masz postąpić, nie jestem wróżką;
- przepraszam, ale uważam, że tę sprawę powinnaś rozstrzygnąć sama;

3. Kolega bardzo chce pożyczyć od ciebie film, ale nie oddal jeszcze tych, które pożyczył poprzednio. Jak postąpisz:
- dobra weź, ale pamiętaj, żebyś oddał;
- nie pożyczę ci dziś tego filmu, ponieważ nie oddałeś mi jeszcze poprzednio pożyczonych;
4. Młodszy brat prosi, abyś pomógł mu w odrabianiu lekcji. Co zrobisz:
- odczep się ! nie widzisz, że jestem zajęty!
- W tej chwili jestem zajęta, ale mogę pomóc ci za pół godziny;
5. Na przyjęciu ktoś częstuje cię alkoholem. Jak postąpisz:
- dziękuję, nie piję alkoholu;
- no ostatecznie mogę wypić jeden kieliszek;

Poszczególne grupy odgrywają scenki ze świadomym wykorzystaniem zachowań asertywnych.

Zakończenie:
Uczniowie omawiają obejrzane scenki i wyjaśniają dlaczego te a nie inne wypowiedzi zostały wybrane. Uczniowie zastanawiają się jak rozwinęłby się sytuacja w zależności od odpowiedzi wybranej przez bohaterów. Wyjaśniają jakie uczucia mogły towarzyszyć bohaterom.
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na ich wypowiedzi zapisane na trzecim arkuszu szarego papieru. Dopowiadają jeszcze inne dokończenia zdania. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów. ( zał. 3 )

Załącznik 1: Mam prawo do:
  - własnego zdanie,
  - płaczu przy ludziach,
  - bycia wysłuchanym i traktowanym poważnie,
  - głośnego wyrażania swoich uczuć,
  - bycia zmęczonym,
  - zwrócenia się z prośbą o pomoc,
  - popełniania błędów,
  - poświęcania czasu swoim zainteresowaniom,
  - samodzielnego wybierania sobie przyjaciół.
Załącznik 2: Typy zachowań między ludźmi:
- agresywne: człowiek agresywny respektuje jedynie własne prawa a lekceważy, nie szanuje praw innych, wymusza zachowaniem, tonem wypowiedzi i słowami ustępstwa na swoją korzyść. Inni przy takim człowieku czują się zagrożeni.
- uległe: człowiek ulęgły lekceważy siebie, swoje prawa a respektuje prawa innych. Traci poczucie własnej wartości, przez co inni go wykorzystują. Ton mowy jest cichy, niepewny.
- asertywne: człowiek asertywny respektuje prawa zarówno swoje jak i innych. Zachowanie asertywne to bezpośrednie i stanowcze wyrażanie wobec drugiej osoby swoich uczuć, opinii i postaw przy jednoczesnym szanowaniu jej praw do własnych uczuć, opinii, postaw. Ton głosu powinien być spokojny ale stanowczy.

Załącznik 3: Cechy zachowania asertywnego:
- szanujemy swoje prawa i innych ludzi,
- ton mowy – spokojny ale stanowczy,
- wyrażamy swoje prośby, uczucia i opinie w sposób otwarty i szczery,
- nie krytykujemy, nie obrażamy i nie lekceważymy rozmówcy,
- nie rządzimy innymi ludźmi.