Autor: Kamila Luiza Antoniuk
Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących z Oddziałami Integracyjnymi im. S. Staszica w Białymstoku 

TEMAT LEKCJI: „KIM JESTEM? - W POSZUKIWANIU TOŻSAMOŚCI.”

Zajęcia skierowane do uczniów klasy I szkoły ponadgimnazjalnej (oddział integracyjny).

Czas trwania zajęć: 45 minut
Cel główny: Umożliwienie uczniom podjęcia próby odpowiedzi na pytanie, kim są (dla siebie i w relacjach z innymi).
Cele szczegółowe:
Uczeń:
- wymienia swoje zalety i możliwości
- wyjaśnia, czym jest tożsamość; stosuje pojęcie w praktyce;
- uzasadnia, że każdy człowiek ma prawo do odrębności i indywidualizmu;
- wyjaśnia, na czym polega aktywne słuchanie;
- jest świadomy tego, jak ważna jest postawa tolerancji wobec odmienności;

Metody: drama, dyskusja, pogadanka.
Formy pracy: praca indywidualna, w grupach i całym zespole klasowym
Materiały i środki dydaktyczne: brystol, kolorowe kartki, karty z zestawem pytań, kartki z hasłami do scenek dramowych, „kapelusz zawodów”, kredki, flamastry.

Przebieg zajęć:
Wstęp:
1. Czynności organizacyjne
2. Wprowadzenie do tematu – burza mózgów – czym jest tożsamość, próba wspólnego stworzenia definicji – wnioski i definicja zapisana na tablicy.
3. Nauczyciel wywiesza na tablicy arkusz z zapisaną na nim definicją – wypowiedzi uczniów i próba porównania.

Rozwinięcie:

Ćwiczenie 1:
Chętni uczniowie odgrywają krótkie scenki (załącznik nr 1), w których prezentują różne role społeczne. Pozostali uczestnicy zajęć podejmują zainicjowaną przez prowadzącego dyskusję – jakie role są stale obecne w naszym życiu, czy można nie pełnić żadnych ról, z czym się wiąże „bycie” w roli. Prowadzący podsumowuje dyskusję – na tablicy zapisuje najważniejsze wnioski.

Ćwiczenie 2:
Nauczyciel dzieli klasę na zespoły (dobór jest przypadkowy – losowanie kartek), każdy zespół siada w wybranym przez siebie miejscu (wcześniej klasa została odpowiednio przygotowana do zajęć – zabrane ławki, pozostawione same krzesła ustawione w kręgach).
Uczniowie kolejno kończą zdanie „ja jako…” (stwarza to okazję do oceny własnego funkcjonowania w różnych rolach). Pozostali członkowie zespołu słuchają swoich wypowiedzi. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel omawia je z uczniami (np. czy łatwo jest dobrać rolę).

Ćwiczenie 3:
Uczniowie indywidualnie oceniają 10 sytuacji, w których mogą się zachować w sposób optymistyczny lub pesymistyczny (załącznik numer 2) – mają do wyboru zielone (optymista) i czerwone (pesymista) kartki. Po wykonaniu zadania liczą, który kolor zdominował ich odpowiedzi. Nauczyciel informuje uczestników zajęć o tym, iż ich odpowiedzi ukazały, czy w trudnych sytuacjach przejawiają zachowania optymistyczne czy pesymistyczne (prowadzący podkreśla, iż nie był to test psychologiczny, ale zabawa). Uczniowie mają możliwość podjęcia dyskusji na temat tego, czy warto być w życiu optymistą i dlaczego. Wspólnie wykonują planszę, na której zapisują swoje pomysły. Podsumowanie Prowadzącego.

Ćwiczenie 4:
Wszyscy siadają w kręgu i kolejno losują kartki, na których są różne zawody (dekorator wnętrz, nauczyciel, malarz, fotograf, kierowca ciężarówki, itd…)(załącznik numer 3). Ich zadaniem jest odnalezienie zalet umożliwiających dobre wykonywanie wylosowanego zawodu. Zadanie ma na celu pomoc w wyeksponowaniu swoich zalet i nauczenie się mówienia o swoich dobrych stronach. Ćwiczenie zakończone jest swobodnymi wypowiedziami uczniów - co ich zaskoczyło, czego o sobie nie wiedzieli, czy podobało im się zaproponowane przez prowadzącego ćwiczenie.

Zakończenie:
Podsumowanie zajęć – próba odpowiedzi na pytanie „Kim jestem?” – czy postrzegam siebie tylko jako ucznia, czy również jako dorastającego człowieka, indywidualistę, przyjaciela, dziecko, brata lub siostrę, przyszłego…

Załącznik numer 1:
Scenki, które mają ukazać role:
- ucznia;
- syna/córki;
- kolegi/koleżanki;
- wnuczka/wnuczki;
- przyjaciela/przyjaciółki;
- klienta.
Mile widziana inwencja uczestników – propozycje mogą ulegać modyfikacjom.

Załącznik numer 2:
1. Zgubienie portfela.
2. Spóźnienie się na autobus.
3. Odwołanie zaplanowanej wycieczki.
4. Odwołane spotkanie.
5. Przymusowy wyjazd na rodzinny obiad.
6. Kłótnia z przyjacielem/przyjaciółka.
7. Ocena niedostateczna z klasówki.
8. Otrzymanie nietrafionego prezentu.
9. Deszczowy dzień.
10. Zepsuty komputer lub telewizor.

Załącznik numer 3:
Przykładowe zawody:
- dekorator wnętrz,
- nauczyciel,
- malarz,
- fotograf,
- kierowca ciężarówki,
- projektant,
- kierownik hurtowni ryb,
- mechanik samochodowy,
- sprzedawca opon,
- dubler,
- aktor,
- itd.

Prezentowany scenariusz jest częścią bloku tematycznego dotyczącego własnej tożsamości, poszukiwania odpowiedzi i siebie w trudnym świecie ludzkich interakcji.