Scenariusz opracowała Eliza Masłowska, Zespół Szkół w Dąbrowie Białostockiej
1. Temat lekcji: Język szakala i żyrafy.
a) Cel główny:
- uczeń opanowuje zasady efektywnego procesu komunikacji – tj. „języka żyrafy”
b) Cele szczegółowe:
- uczeń wymienia różnice pomiędzy językiem żyrafy i szakala
- uczeń określa i dokonuje analizy własnego sposobu komunikacji
- uczeń wymienia i opisuje potencjalne źródła konfliktów
- uczeń poszukuje skutecznych metod rozwiązywania sytuacji konfliktowych
2. Lekcja w klasie I liceum ogólnokształcącego (grupa 10 – 15 osób); czas trwania: 2 x 45 minut.
3. Metody i formy pracy.
a) dyskusja
b) elementy dramy (odgrywanie scenek)
c) metoda przypadków/metoda problemowa
d) objaśnienie (wyjaśnienie pojęć)
4. Materiały i środki dydaktyczne.
a) załącznik nr 1. – strona internetowa: www.niebieskalinia.org/bialawstazka/zakladka5.php (definicja języka żyrafy i szakala; wybór strony własny)
b) załącznik nr 2. – karta „Język szakala i żyrafy” (opracowanie własne)
c) załącznik nr 3. – karta „Dane osobowe szakala i żyrafy” (opracowanie własne)
d) załącznik nr 4. – karta „Sytuacje konfliktowe”
(materiał zaczerpnięty z „Zeszytów szkolnych” wyd. Stentor, nr 4/jesień 2006, s. 87 - 89; autorka: Joanna Wojtowicz, „I zapada taka krępująca cisza… (o nieporozumieniach)”)
e) tablica i kolorowe flamastry
5. Przebieg lekcji.
WSTĘP
I. Uczniowie dzielą się swoimi przeżyciami w związku z wydarzeniami, które uważają za pozytywne w mijających dniach (ma to na celu wprowadzenie pozytywnej atmosfery w grupie).
ROZWINIĘCIE
I. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zastanowili się, w jaki sposób porozumiewają się z innymi i jakie komunikaty przekazują. Uczniowie mają zwrócić uwagę na poruszane tematy, grupy odbiorców, wypowiadane słowa i ich ton, a także zastanowić się nad swoimi emocjami/uczuciami.
II. Nauczyciel wyjaśnia określenie „język szakala i żyrafy” (w oparciu o załącznik nr 1.):
- zwraca uwagę na dwa rodzaje możliwej komunikacji i jej skutki, uwzględniając sens dosłowny (cechy zwierzęcia) i metaforyczny (szakal i żyrafa, jako typy ludzi, używających swoistego języka w procesie komunikacji);
- przedstawia najczęściej używane słowa charakterystyczne dla każdej z grup;
- wskazuje na emocje wypływające z „szakala” i żyrafy” oraz ich wpływ na odbiorcę;
- wskazuje na emocje odbiorcy w zetknięciu z „szakalem” lub „żyrafą”.
III. Uczniowie wypełniają kartę „Język szakala i żyrafy” (załącznik 2.)
IV. Nauczyciel prosi, aby każdy uczeń odczytał swoją kartę i szczegółowo omówił jej poszczególne elementy: tematy poruszane w szkole i w domu, używane słowa, przekazywane i odczuwane emocje. (Wskazane są pytania naprowadzające i pomocnicze np. Dlaczego tak zareagowałaś? Co to znaczy, że „czułaś się niefajnie” w tej sytuacji? itp.)
V. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zebrali wioski ze wszystkich kart – tj. zwrócili uwagę, jakie tematy i emocje są wspólne – wnioski zostają zapisane na tablicy; w tej części lekcji uczniowie zastanawiają się nad powtarzalnością wzorców zachowania i szukają jej przyczyn.
VI. Uczniowie wypełniają kartę „Dane osobowe szakala i żyrafy” (załącznik nr 3.), po czym każdy odczytuje. Wnioski zapisane zostają na tablicy. Uczniowie szukają cech wspólnych wpisanych na kartach.
VII. Nauczyciel dzieli grupę - uczniowie dobierają się w pary; każda para ma do odegrania scenkę, na podstawie przedstawionych sytuacji (załącznik nr 4).
VIII. Uczniowie określają:
- temat scenki,
- przyczynę/przyczyny nieporozumienia,
- słownictwo bohaterów,
- ton wypowiedzi,
- emocje,
po czym szukają możliwych rozwiązań podanych sytuacji, mówią również o swoich odczuciach związanych z wcieleniem się w wybrane role.
ZAKOŃCZENIE
I. Nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili, w oparciu o karty pracy i własną wiedzę, cechy człowieka – szakala i żyrafy. Wnioski zostają zapisane na tablicy.
II. Nauczyciel inicjuje dyskusję: Czy warto być szakalem, czy żyrafą? Uczniowie mają uzasadnić swój wybór. (Uczniowie najczęściej wybierają postawę żyrafy i w niej upatrują szereg pozytywnych korzyści. Można zasugerować uczniom, by poszukali cech osłabiających pozycję żyrafy, np. przesadna skłonność do kompromisu skutkuje uległością i tendencją do podporządkowania itp. Warto nakierować uczniów również na to, by zwrócili uwagę, że postawa szakala ma również swoje korzystne cechy, dla osoby, którą ją preferuje. Uczniowie mają dzięki temu dostrzec, że taka osoba chętnie posługuje się manipulacją i terrorem psychicznym.)