Istnieje wiele sposobów i możliwości rozwijania twórczej aktywności werbalnej wychowanków.   Wg. A. Brzezińskiej „Im więcej różnorodnych sytuacji wymagających używania języka napotyka dziecko, tym więcej ma okazji do ukształtowania w sobie przekonania, że język to „twór” bardzo zmienny, elastyczny, dający wiele możliwości wyrażania tej samej treści w odmienny sposób”.       
Warto od czasu do czasu weryfikować efekty naszej pracy, warto wyławiać  i pielęgnować „skarby” – dzieci zdolne.
Poniższe badania zostały przeprowadzone w Przedszkolu Samorządowym nr 4 w Białymstoku, mogą stanowić inspirację do wykonywania podobnych ćwiczeń z dziećmi.

Liczba badanych: 23
Badanie płynności skojarzeniowej

•    Test „ Synonimy” – podawanie synonimów do wyrażenia „ małe dziecko”.
 
Lista synonimów:
dzidzia
niemowlę
bobas
maluch
guguś
raczkuś
rykuś
brykuś
fikuś
bieguś
beczek
bobo
baby
brzdąc
pacan
noworodek
milusiński
maluszek
bobeczek
maluś
niezdarek                                      

bubuś

Ilość utworzonych jednostkowych synonimów : 22   Ilość wszystkich podanych synonimów: 86  ( uzyskana średnia: 3,9).
W zakresie płynności skojarzeniowej wysoki poziom osiągnęło 3 dzieci ( 6-8 wyr. ),  dobry poziom- 4 dzieci (5 wyr.)   przeciętny poziom- 8 dzieci ( 3-4 wyr.), niski poziom- 4 dzieci ( 1-2 wyr.). Typowe dla wieku 6 lat jest używanie zdrobnień, jak również tworzenie neologizmów, tutaj stanowią one 50% wszystkich synonimów ( M. Żebrowska w „Psych. rozw.” przytacza wyniki badań nad tworzeniem neologizmów przez dzieci 6- letnie; przy 71,9% reakcji poprawnych stanowiły one 30, 5 %).

 

Badanie płynności i giętkości skojarzeniowej

•    Poszukiwanie określeń do słowa „ dziecko”.

Dzieci utworzyły 39 różnych określeń do słowa „dziecko”. Łącznie podały ich 56, uzyskując średnią 2, 4%.
Określenia te można pogrupować w 4 klasy:

1)    cechy związane z wyglądem zewnętrznym ( duże, brudne, czyste, mokre, małe, grubiutkie, pachnące, cuchnące, chude, rozczochrane, obślinione)
2)    cechy wewnętrzne- charakter, usposobienie ( wesołe, smutne, szybkie, uzdolnione, śmieszne, kochane, zdolne, powolne, zabawne, grzeczne, dziwne, leniwe, spokojne)
3)    cechy związane z wykonywaną czynnością ( beczące, skaczące, leżące, siedzące, ciągnące, krzyczące, mówiące, jedzące, turlające się, raczkujące, przytulające się, pieszczochujące się, )
4)    inne cechy ( chore, przeziębione)
 
Za płynność i giętkość przyznawano oddzielnie punkty. Po zsumowaniu punktów wysoki poziom uzyskało 5 dzieci, dobry poziom-3 dzieci, przeciętny poziom-10 dzieci, niski poziom-3 dzieci.

 

Badanie płynności i giętkości ekspresyjnej

•    Układanie zakończenia do przysłowia „ Gdzie dwóch się bije, ………”

Dzieci zaproponowały 13 różnych. dokończeń przysłowia, które można pogrupować ze względu na :

1) funkcję „trzeciego” ( co robi „trzeci” ) - …to trzeci też się bije, …to trzeci ucieka,
 …to trzeci rozdziela, …to trzeci krzyczy, …to trzeci śpi, …to trzeci ma gorączkę,
…to trzeci gra na komputerze,
2) użycie środka zaradczego przez wezwanie pomocy zewnątrz - …to wzywa się
karetkę, …to wzywa się policję, …to wzywa się straż pożarną,
3) podanie ostatecznego finału, przewidziane skutki - …to są siniaki, …to są guzy,
…są potrzebne plastry.

Najczęściej powtarzały się dokończenia zaklasyfikowane do grupy pierwszej. Łącznie wytworzono 34 dokończenia, co daje średnią 1,4. Bardzo dobre wyniki uzyskała 1 osoba, 3 osoby-dobre, 8 osób-przeciętne , 11 osób-niskie.

 

Badanie płynności i giętkości antycypacyjnej, oryginalności myślenia

•    Test Odległych Konsekwencji – Co by było, gdyby na świecie nie było dorosłych, tylko same dzieci ?

Dzieci przewidziały 22 różne skutki w przypadku, gdyby na świecie nie było dorosłych.
Przewidywane skutki uwzględniają różne aspekty założonej paradoksalnie sytuacji i obejmują:
1) skutki związane z działaniami dzieci ( co wówczas robiłyby dzieci)
2) skutki związane z nabyciem przez dzieci pewnych cech ( jakie wówczas stałyby się dzieci)
3) wnioski na temat braku pewnych osób, instytucji )
4) wnioski o charakterze ogólnym ( jak byłoby)

Najbardziej oryginalne odpowiedzi:
Gdyby na świecie nie było dorosłych, tylko same dzieci to: nie byłoby złodziejstwa, byłby mniejszy tłok i hałas, zabrakłoby pieniędzy na Mc’ Donald i Fikoland, można byłoby zwariować. Wszystkie przewidziane skutki są dość prawdopodobne( pod koniec wieku przedszkolnego dziecko potrafi postawić hamulce swej wyobraźni, podporządkować nasuwające się obrazy zgodnie z określonym celem, regułami logicznymi ).
Autorami najbardziej oryginalnych odpowiedzi było dwoje dzieci.

 

Badanie płynności i oryginalności myślenia

•    Modyfikacja testu „ Skojarzenia Figuralne”- „ Konstelacje” . Osoby badane były proszone o podanie jak największej ilości skojarzeń z zaprezentowanym układem kropek.

Dzieci podały 28 różnych skojarzeń na podstawie układu kropek. Najbardziej oryginalne z nich to:
widok z góry na miasto, zanurzona cysterna z rybami dookoła, wypadek samochodowy, brudy i paprochy z paprochem – gigantem, wybuch i uciekający ludzie, gąbka z dziurami różnej wielkości, pająk i pajęczyna, królowa pszczół z robotnicami, stadion z piłką nożną, pryszcz z ospy na tle innych pryszczy.  
      Autorami najbardziej oryginalnych odpowiedzi było dwoje dzieci.

 

Badanie płynności i oryginalności myślenia

•    Układanie zagadek na dowolny temat.

Dzieci utworzyły 12 poprawnie sformułowanych zagadek. Wszystkie miały formę opisową, żadna z nich nie ujmowała funkcji przedmiotu, tylko cechy percepcyjne,  nie było też zagadek abstrakcyjnych, ani wierszowanych.
   Nikt z całej grupy nie ułożył więcej zagadek niż jedną, połowa osób wykonała ćwiczenie nieprawidłowo.    Świadczy to  o potrzebie prowadzenia większej  ilości tego rodzaju ćwiczeń w toku pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Ważna uwaga! Do wyników jednostkowych badań należy podchodzić ostrożnie, warto powtarzać zabawy i ćwiczenia językowe w różnych formach tak, by były one adekwatne do poziomu zdolności wychowanków.