Spośród wielu świętych miejsc w Polsce na szczególną uwagę zasługuje Jasna Góra z cudownym obrazem Matki Bożej Częstochowskiej, zwanej Czarną Madonną. Ten obraz jest niemal w każdym polskim domu, w każdej kaplicy i w każdym kościele. Przyciąga uwagę wiernych całego świata. Od dawna jest to już sanktuarium międzynarodowe, znane nie tylko w Europie, ale na całym świecie. Co roku na Jasną Górę przybywa około 4 milionów pielgrzymów, wśród których coraz częściej słyszy się języki obce. Przeważa język włoski, niemiecki i angielski. Na wszystkich międzynarodowych spotkaniach młodzieżowych na hasło Polska pojawia się od razu skojarzenie – Jasna Góra. I oczywiście prośba zaśpiewajcie nam „Czarna Madonna”. Najchętniej przyjmowanym prezentem jest obraz Matki Bożej Częstochowskiej. W przypadku braku pamiątki często pojawia się pytanie, czy nie ma macie obrazu? Warto zauważyć, że Jasna Góra nie jest związana z żadnymi objawieniami Matki Bożej a tylko z obrazem. Kult Matki Bożej Częstochowskiej jest najbardziej rozwiniętym w świecie kultem związanym z obrazem Matki Bożej.
    Najstarszym dokumentem na temat cudownego obrazu jest łaciński rękopis z pierwszej połowy XV wieku Translatio Tabulae Beate Marie Virginis quam Sanctus Lucas depinxit propriis minibus(Przeniesienie obrazu Błogosławionej Maryi Dziewicy, który własnymi rękami namalował św. Łukasz). Dokument znajduje się w archiwum klasztoru paulinów i mógł być przepisany z wcześniejszego dokumentu. Według tradycji obraz został namalowany przez św. Łukasza na desce stołu z domu Świętej Rodziny w Nazarecie. Z Jerozolimy do Konstantynopola obraz miał przewieźć cesarz Konstantyn. Tam obraz zasłynął licznymi cudami. Książę ruski Lew służący w wojsku cesarskim bardzo chciał mieć ten obraz na Rusi, więc zawiózł go tam po otrzymaniu od cesarza. Obraz znowu zasłynął cudami. W czasie wojny prowadzonej na Rusi przez Ludwika Węgierskiego obraz ukryto na zamku w Bełzie. Po poddaniu się zamku Ludwikowi, namiestnik króla, książę Władysław Opolczyk, zajął obraz. W czasie oblężenia zamku przez Litwinów i Tatarów strzała ugodziła wizerunek w prawą stronę. Wtedy pojawiła się mgła i książę pokonał swoich wrogów. Kiedy jednak chciał wywieźć obraz do Polski mimo dużej liczby koni, zaprzęg nie ruszał z miejsca. Wtedy książę złożył ślubowanie, że zbuduje kościół i klasztor, i tam umieści obraz. Kiedy obraz przywieziono na Jasną Górę, znowu zasłynął cudami. Spośród licznych dokumentów na szczególną uwagę zasługują dokumenty autorstwa Jana Długosza, który sam mógł być naocznym świadkiem niektórych wydarzeń. Opisuje on bardzo dokładnie fakt przekazania ojcom paulinom kościoła w Starej Częstochowie w 1382 roku i darowizny jakie paulini otrzymali z rąk księcia Władysława Opolczyka. Jan Długosz w Liber Beneficiorum podaje też najstarszy opis obrazu: „Obraz Maryi Najchwalebniejszej i Najdostojniejszej  Dziewicy… wykonany dziwnym i rzadkim sposobem malowania… o przeładnym wyrazie twarzy, która spoglądających przenika szczególną pobożnością – jakbyś na żywą patrzył.” Obraz przedstawia Najświętszą Maryję Pannę w postaci stojącej z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Maryja jest frontalnie zwrócona do wiernych, co podkreśla Jej dominujące Oblicze. Twarze Maryi i Jezusa są zamyślone, pełne powagi, jakby pewnej nieobecności. Dominującym elementem ikony są złote nimby wokół głowy Jezusa i Maryi, które zlewają się w jedną kompozycję. Od momentu umieszczenia cudownego obrazu w kaplicy kościoła na Jasnej Górze od razu zaczynają przybywać pielgrzymi, dzieją liczne cuda, zaczyna się sporządzać liczne kopie obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Wszystkie niezwykłe wydarzenia zapisuje się w specjalnej „Księdze Cudów.” Najstarszy opis uzdrowienia pochodzi z 1392 roku. Wobec niewytłumaczalnych naukowo uzdrowień jasnogórskich używa się określenia „nadzwyczajna łaska”.
    Według przeprowadzonych badań obraz może pochodzić z VII wieku, a więc jest to jeden z najstarszych wizerunków Matki Bożej. Został namalowany techniką enkaustyczną stosowaną w starochrześcijańskich obrazach. Po zniszczeniu obrazu w 1430 roku, z największa starannością wykonano możliwie najwierniejszą kopię zachowując wszystkie oryginalne elementy, w tym deski na których obraz był namalowany. Do dziś pozostały na obrazie ślady napaści z 1430 roku – dwa równoległe cięcia szablą na prawym policzku Maryi, przecięte trzecim na linii nosa oraz kilka mniejszych cięć na szyi. Prace nad odnowieniem obrazu mogły trwać nawet dwa lata i prowadzono je na koszt króla Władysława Jagiełły. Po renowacji popularność jasnogórskiego sanktuarium znacznie wzrosła i pierwotny kościół nie mógł już pomieścić wiernych. W latach sześćdziesiątych XV wieku obok kaplicy Matki Bożej rozpoczęto budowę gotyckiego kościoła. Ponowny napad rabunkowy na klasztor w 1466 skłonił królów Zygmunta III i Władysława IV do otoczenia Jasnej Góry murami obronnymi, których budowę rozpoczęto w  1621 roku. Najbardziej znanym wydarzeniem w dziejach Jasnej Góry było oblężenie jej przez wojska szwedzkie i bohaterska obrona pod wodzą przeora o. Augustyna Kordeckiego w 1655 roku, co uznano za cudowne ocalenie przez Matkę Bożą. Wdzięczny król Jan Kazimierz 1 kwietnia 1656 roku w katedrze lwowskiej w uroczystym ślubowaniu oddał kraj w opiekę Matki Bożej obierając Ją za Patronkę i Królową państwa polskiego. W roku 1717 obraz został uroczyście ukoronowany w obecności 200 tysięcy osób – rekordowej liczbie jak na tamte czasy. W czasie Konfederacji Barskiej Jasna Góra przez 3 lata broniła się przed Rosjanami pod wodzą Kazimierza Pułaskiego. Po raz ostatni Jasna Góra pełniła rolę twierdzy w czasach Księstwa Warszawskiego, gdy w latach 1806 - 1813 zgromadzeni tam Polacy bronili się przed atakami wojsk austriackich. Po upadku Napoleona car Aleksander I nakazał zburzenie murów fortecznych. Odbudowano je dopiero w 1843 roku na polecenie cara Mikołaja I. Po upadku powstania styczniowego wielu paulinów za działalność powstańczą wywieziono na Sybir, zlikwidowano studia klasztorne, drukarnię, aptekę, pozbawiono klasztor majątków ziemskich. W lipcu 1920 roku w obliczu najazdu bolszewickiego Episkopat Polski zgromadzony na Jasnej Górze ponownie obrał Maryję Królową Polski. A kiedy 15 sierpnia 1920 roku, w Uroczystość Wniebowzięcia NMP wojska rosyjskie zostały rozgromione uznano to za cud nad Wisłą za sprawą Matki Bożej. W maju 1936 roku dwadzieścia tysięcy studentów złożyło ślubowanie budowania nowej Polski wraz z Maryją. Później w sierpniu tego roku odbył się na Jasnej Górze pierwszy w Polsce synod plenarny. W czasie II wojny światowej część klasztoru była zajęta przez wojska niemieckie aż do 16 stycznia 1945 roku. Wtedy zakazano pielgrzymek, jednak pielgrzymi przybywali tu nocą. W klasztorze znajdowali schronienie partyzanci, jeńcy i Żydzi. Prowadzono też tajne nauczanie. Niespodziewany atak czołgów rosyjskich 16 stycznia 1945 roku spowodował panikę wojsk niemieckich tak, że Niemcy nie zdążyli wywieźć do Niemiec cennych zbiorów i zniszczyć klasztoru. W 1946 roku w obecności pół miliona wiernych prymas August Hlond poświęcił Polskę Niepokalanemu Sercu Maryi. W 1956 roku odnowiono śluby króla Jana Kazimierza. W rok później kopia obrazu poświęcona przez papieża Piusa XII rozpoczęła pielgrzymowanie po całym kraju, które trwało przez 23 lata. W roku 1966 podczas uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski cały Episkopat złożył Akt Oddania Polski w macierzyńską niewolę Maryi, Matki Kościoła za wolność Kościoła Chrystusowego.
    Na Jasnej Górze wielokrotnie modlili się polscy królowie i książęta: Kazimierz Jagiellończyk, św. Kazimierz Królewicz, Zygmunt I Stary, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan Kazimierz, Michał Korbut Wiśniowiecki, Jan III Sobieski, August II Sas, August III Sas. Jasną Górę wiele razy nawiedzał papież Jan Paweł II, nawet wtedy gdy tego nie było w oficjalnym programie. Podarował Maryi złotą różę, złote serce i pas papieski przestrzelony w czasie zamachu na jego życie. W 1991 roku Jasna Góra była gospodarzem Światowych Dni Młodzieży, a hymn tego spotkania „Abba, Ojcze” do dzisiaj jest najchętniej śpiewaną pieśnią. Również obecny papież Benedykt XVI w czasie pielgrzymki do naszej ojczyzny przybył do Matki Bożej Częstochowskiej. Fenomenem na skalę światową są pielgrzymki piesze, które idą w sierpniu na Uroczystość Wniebowzięcia Matki Bożej i Matki Bożej Częstochowskiej z całej Polski. Co roku w 250 pielgrzymkach pieszych przybywa około 140 tysięcy pątników. Historia tych pielgrzymek sięga już trzech wieków. Coraz więcej jest w ich obcokrajowców. Obecnie we wszystkich pielgrzymkach liczy się 70 różnych narodowości. Od momentu pojawienia się cudownego obrazu Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze dzieje Polski związały się z tym obrazem i z tym miejscem. Od początku został on uznany za relikwię Królestwa Polskiego. Stopniowo stawał się on naszym narodowym symbolem, niemal drugim narodowym godłem. Noszono go na sztandarach i proporcach, zdobił broń, ordery i ryngrafy. Zabierano go wszędzie ze sobą: na wojnę, na emigrację, na zsyłkę. Zawsze miał go przed sobą Prymas Tysiąclecia Stefan Kardynał Wyszyński i Sługa Boży Jan Paweł II. Jasnogórski klasztor i cudowny obraz Matki Bożej Częstochowskiej stały się inspiracją dla wielu pisarzy i poetów polskich: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, C. K. Norwida, Henryka Sinkiewicza, E. Orzeszkowej, W. Syrokomli, S. Grochowskiego, Jana Le-chonia i wielu innych.
Historia cudownego obrazu Matki Bożej Częstochowskiej to historia Polaków i Polek w kraju i za granicą, rozsianych po całym świecie. To dzieje narodów sąsiednich. Można powiedzieć, że to obecny kształt narodu polskiego i poszczególnych osób. Najważniejsze pozostaje jak zawsze niewidoczne dla oczu. To cuda i łaski nie zgłaszane i nie poddawane badaniom, nie zapisane w księgach. To przede wszystkim liczne wewnętrzne przemiany, wyzwolenia i nawrócenia.