Archiwum wydarzeń MODM

Sprawozdanie ze spotkania roboczego Międzyszkolnego Zespołu Doskonalenia Nauczycieli Polonistów działającego przy MODM w Białymstoku
19.05.2010

W drugim tegorocznym zebraniu na temat oceniania ortografii w pracach uczniowskich udział wzięli:
Kamilla Przychodzień - doradca metodyczny języka polskiego, przewodnicząca
Monika Markowska - nauczycielka PG nr 9 w Białymstoku
Anna Pęza - nauczycielka SP nr 12 w Białymstoku
Maria Piotrowska - nauczycielka Gimnazjum w Zawadach
Karolina Chodorowska - nauczycielka Prywatnej Szkoły Podstawowej nr 1 w Białymstoku
Małgorzata Kulikowska - nauczycielka PG nr 3 w Białymstoku.

I
Na początku zebrania przewodnicząca przypomniała wytyczne Ministerstwa Edukacji zawarte w nowej podstawie programowej:
1. Jednym z najważniejszych zadań szkoły na III i IV etapie edukacyjnym jest kontynuowanie kształcenia umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym dbałości o wzbogacanie zasobu słownictwa uczniów.
Wypełnianie tego zadania należy do obowiązków każdego nauczyciela (nie tylko polonisty).

2. Na pierwszym i drugim etapie edukacyjnym kształtujemy podstawowe umiejętności: uczeń pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafii), dba o poprawność gramatyczną, ortograficzną oraz interpunkcyjną, ale jeszcze w ograniczonym zakresie, tzn. opiera się na wiedzy o:
a) wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych,
b) różnicach w wymowie i pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych,
c) zapisie „nie” z rzeczownikami, przymiotnikami i czasownikami,
d) sposobach pisania nazw własnych i nazw pospolitych;
Obowiązkowo zna zasady poprawnego używania znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika;
W gimnazjum uczeń zna już wszystkie zasady ortograficzne, wykorzystuje wiedzę o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych, stosuje średnik.

Przewodnicząca rozdała też i omówiła spis najnowszych ustaleń dotyczących ortografii i poprawności językowej podjętych przez Radę Języka Polskiego.

II
W drugiej części spotkania zebrani zastanawiali się nas systemem oceniania dyktand. Stwierdziliśmy, ze dotychczas najczęstszym systemem oceniania jest obniżanie oceny co dwa błędy ortograficzne. Przykładem do rozważań było przygotowane przez jedną z pań dyktando, sprawdzające znajomość pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami mowy przeprowadzone w klasie czwartej.
Okazało się, ze przy istniejącym systemie uczeń, który rzetelnie pracował nad podanym słownictwem i opanował pisownię wszystkich wyrazów z „nie” na sprawdzianie, może dostać ocenę niedostateczną. Dlaczego? W tekście było 31 słów z trudnościami ortograficznymi, w tym 20 z „nie”. Robiąc 10 błędów w pozostałych, nieznanych wyrazach, dziecko przekraczało limit i otrzymywało jedynkę. Punktacja była następująca:
1 błąd - bardzo dobry
2 błędy - dobry
3 – 5 błędów - dostateczny
6-9 błędów - dopuszczający
10 błędów - niedostateczny.

Uznaliśmy, że w takiej sytuacji dziecko, które napracowało się nad opanowaniem reguł pisowni „nie” z różnymi wyrazami, a poniosło porażkę, myląc się w innych, bardzo trudnych nieraz wyrazach, których zasad pisowni jeszcze nie zna, może się zrazić i zupełnie zarzucić naukę. Cos trzeba było z tym systemem zrobić.

III
Trzeci etap naszej pracy to wypracowanie innych zasad oceniania. Zespół ustalił, ze w dyktandzie sprawdzającym znajomość konkretnego słownictwa (konkretnych zasad) sprawdzamy to, co zadaliśmy. Nie można oceniać czegoś, czego się dzieci jeszcze nie nauczyły, wymagać poprawności tego, nad czym jeszcze nie pracowaliśmy. W związku z tym uznaliśmy, ze właściwa punktacja powinna być procentowa i obejmować stopień opanowania danego materiału.

Na 20 słów z „nie” punktacja wyglądałaby następująco(według obowiązującego w danej szkole procentowego systemu zapisanego w WSO)
19- 20 poprawnie napisanych form- celujący
18 poprawnie napisanych słów- bardzo dobry
15- 17 – dobry
10- 14 dostateczny
6-9 dopuszczający.

A co z innymi słowami, w których uczeń zrobił błędy ortograficzne? Oczywiście, nie można ich pozostawić niezauważonych, aby nie utrwalać lekceważącej postawy wobec ortografii.
Wyjaśniamy na tablicy pisownię tych wyrazów, a następnie wszystkie pozostałe trudne słowa uczniowie zapisują w zeszycie. Ci, którzy zrobili w nich jakieś błędy, otrzymują za zadanie w domu:
a) ułożyć z nimi dyktando lub
b) wymyślić z nimi zdania lub
c) ułożyć z nimi krzyżówkę itp.
Wszystko zależy tu od inwencji nauczyciela. Chodzi o to, żeby nowe słowa sobie utrwalili w ich poprawnej formie. Dopiero teraz możemy za to ocenić, sprawdzając pracę domową. Poprawnie wykonane zadanie z właściwie zapisanymi wyrazami premiujemy dobrą oceną. Jeśli uczeń nie wykonał pracy lub wykonał ją niestarannie, robiąc znowu błędy, ustalamy z nim zasady „zaliczenia”, np. wykonanie zarówno krzyżówki, jak i dyktanda albo odpowiedź przy tablicy z pisowni tych form.
Pamiętajmy, naszym zadaniem jest nauczyć, a nie tylko rozliczyć dziecko! Nauczamy tak długo, dobierając różne metody, aż dzieci opanują dany materiał!

A co z interpunkcją na dyktandzie? Czy jej w ogóle nie oceniać?

Po pierwsze musimy pamiętać, jakie zasady interpunkcyjne dzieci już poznały. Oceniamy tylko wiedze nabytą!
Po drugie warto pamiętać, ze dzieci często skupiają się przede wszystkim na tym, co jest teraz wymagane. Jeśli piszą dyktando z partykułą, na nią zwracają przede wszystkim uwagę. Nie tyle lekceważą inne zasady, co nie są w stanie jednocześnie sprostać wszystkim wymogom. Dotyczy to szczególnie młodszych- czwartej i piątej klasy. Dlatego możemy poprawność interpunkcyjną potraktować tak jak inne trudne wyrazy- wyjaśniamy dzieciom, gdzie i jaki znak interpunkcyjny i ćwiczymy na lekcji.

I jeszcze ważna uwaga- robiąc dyktando oceniamy konkretną wiedzę, a nie zdolności ucznia!

Nie możemy premiować tylko tego, że jedno dziecko ma opiekuńczą mamę, która podsuwa mu lektury, więc dużo czyta i ortografia nie sprawia mu problemów, a inne nie ma kontaktu z książką i wszystko przychodzi mu z trudem. Dajmy każdemu szansę wykazania się ty, czego nauczyliśmy!

Oczywiście wszystkie te ustalenia modyfikujemy w zależności od klasy, w której uczymy. Więcej wymagamy od gimnazjalisty, mniej od malucha.

Autorkami opisanego systemu oceniania są:
Anna Pęza, Maria Piotrowska,
Karolina Chodorowska, Małogorzata Kulikowska,
Monika Markowska, KamillaPrzychodzień

IV
Na zakończenie podzieliliśmy się naszymi sposobami na ćwiczenie ortografii. Pani Maria Piotrowska zaprezentowała swoją metodę przygotowywania dzieci do dyktand. Najpierw tworzy trzy różne teksty z daną zasadą i słownictwem, które ćwiczy na lekcji. Stosuje przy tym różne metody aktywizujące. Następnie uczniowie otrzymują dyktanda do domu z poleceniem, aby wielokrotnie je czytali, podkreślali wyrazy trudne, wynotowywali słowa podlegające jednej zasadzie itp. Po określonym czasie zapowiada przeprowadzenie na lekcji jednego z tych dyktand na ocenę (bez wskazania, którego). W ten sposób dzieci mają okazję wielokrotnie i systematycznie powtarzać słownictwo i dobrze przygotować się do pracy.

V
Termin kolejnego spotkania zespołu, poświęconego planom na przyszły rok został ustalony na 9 czerwca o godzinie 15:30.