Z doświadczeń nauczycieli – wychowawców świetlicy.
Rozwijanie świadomości ekologicznej u dzieci w wieku wczesnoszkolnym.

Magdalena Syguła – Iwaniuk
Izabela Kozikowska
Nauczyciele Szkoły Podstawowej Nr 50 w Białymstoku

„Wszystkie dzieci powinny być przyjaciółmi przyrody i mieć możliwość zostania nimi!” Zrozumienie przyrody i środowiska, „zmysł środowiska”, musi się jednak wykształcić. Procesy prowadzące do osiągnięcia świadomości ekologicznej są jak kwiaty, jak wszystko, co żyje, dlatego należy je zasiać, pielęgnować i wspierać w rozwijaniu się. Tylko ten, kto kocha siebie i życie, wybierze troskliwe sposoby postępowania w kontakcie z przyrodą i z odwagą zaangażuje się w utrzymanie przestrzeni życiowej oraz wystąpi przeciw zniszczeniom.”

Hedwig Wilken

Fundamenty przyszłych działań, styl życia kształtują się już we wczesnych latach szkolnych. Właśnie w klasach I – III u dzieci wyrabiają się pewne nawyki, dlatego tak ważny jest ich kontakt bezpośredni z naturą, rzetelna wiedza o stanie naszego środowiska oraz zagrożeniach, jakie niesie ze sobą współczesna cywilizacja.
 Bezpośredni kontakt z przyrodą zaspokaja u dzieci potrzebę obcowania z otoczeniem przyrodniczym, kształtuje emocjonalną więź w stosunku do przyrody i postawy proekologiczne. Dzieci uczą się szacunku do praw przyrody. Wielozmysłowy kontakt z przyrodą jest motorem do twórczego działania dzieci. Czynne poznawanie piękna i bogactwa świata przyrody pokazuje dzieciom możliwości aktywnego spędzania czasu 
w atrakcyjnych miejscach najbliższej okolicy.
Wiadomo, że efektywna edukacja, szczególnie w tym wieku, uzależniona jest od stosowania odpowiednich metod.
 Wykorzystując naturalne zainteresowanie dzieci otaczającym je światem, założyłyśmy w 2007r. w naszej świetlicy koło przyrodnicze „Z przyrodą na co dzień”. Opracowałyśmy program własny dla uczestników koła: „Z przyrodą na co dzień. Mali miłośnicy i obserwatorzy przyrody”, który rozszerza zakres i poziom treści edukacyjnych.
Program, realizowany w roku szkolnym 2008/09 w przystępny sposób przybliżył dzieciom świat przyrody, zapoznał je ze zjawiskami i zależnościami w przyrodzie, uświadomił, że są częścią świata, jednym z jego elementów.
Metody nauczania, które najczęściej stosowałyśmy były następujące:
- bezpośredniej obserwacji,
- pogadanka,
- burza mózgów,
- bezpośrednich działań.
Pobudzenie zainteresowania i aktywności poznawczej jest możliwe dzięki jego atrakcyjności, a szczególnie poprzez organizowane wyjścia, wycieczki, spotkania.
Aby zainteresowanie dzieci nie było tylko okazjonalne, spotykamy się systematycznie, raz w tygodniu.
Nawiązaliśmy współpracę z Nadleśnictwem Dojlidy, zaprosiliśmy na zajęcia panią leśnik. Założyliśmy w pobliskim lasku ptasią stołówkę, o którą dzieci z koła dbały przez całą zimę. Zorganizowaliśmy zbiórkę pokarmu dla zwierząt ze schroniska.
Wiosną i jesienią posadziliśmy przy szkole drzewka, biorąc udział w akcji „Zielonym do góry”.
 Dzieci przez cały rok szkolny zbierały baterie, uczyły się segregacji odpadów w sposób czynny, biorąc udział w kampanii „Sprzątanie świata – Polska 2008” .
Byliśmy na wystawie „Przyroda Podlasia” oraz w lecznicy dla zwierząt „Arka”.
Chcąc przybliżyć tematykę ekologiczną innym dzieciom zorganizowałyśmy w świetlicy konkursy plastyczne: „Zwierzęta polskich lasów”, „Domowi przyjaciele”, „Dbamy o czystość i zdrowie naszej planety” oraz uroczystość dla dzieci z koła pod hasłem „Ziemia oczekuje pomocy”.
Ponadto dzieci brały udział w konkursach wiedzy ekologicznej: ”Las i jego mieszkańcy”, „Nasze zwierzęta”.
Uczestnicy koła wykonali też album p.t. „Las tętni życiem”.
Dzięki świadomej i zamierzonej działalności nauczycieli planowanie i aranżowanie okazji edukacyjnych związanych z kształtowaniem postaw proekologicznych zapewniło:
- stwarzanie sytuacji do bezpośredniego i pośredniego kontaktu z obiektami i zjawiskami przyrodniczymi
- poszerzenie wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach występujących w najbliższym środowisku życia
- uzmysławianie związków przyczynowo – skutkowych procesów przyrodniczych
- przestrzeganie zależności między stanem środowiska a samopoczuciem i zdrowiem ludzi
- kształtowanie nawyku oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych i ich ochrony
- kształtowanie umiejętności segregowania i wtórnego wykorzystania odpadów, znajdujących się w najbliższym środowisku
- przestrzeganie norm ekologicznych przez siebie i rówieśników, rodzinę
- kształtowanie kultury ekologicznej i zdrowotnej w miejscu zabawy, wypoczynku, nauki i pracy
- umiejętne współdziałanie na rzecz ochrony środowiska
- kształtowanie ekologicznego stylu życia.